10 آذر 1394
صعود به دماوند را محدود کنید (2)
عکس از محمدرضا شجاعی
عباس محمدی
تا چند سال پیش، آرزو داشتیم که مدیران دولتی به موضوع‌هایی مانند تخریب و آلودگی دماوند حساسیت نشان دهند و گامی برای از میان رفتن این معضل‌ها بردارند! امروزه، در نشست‌هایی که برای مثال با بخشدار لاریجان یا شهردار رینه داریم، می‌بینیم که گاه پرشورتر از ما به دفاع از محیط کوهستان می‌پردازند. این فرصتی است که باید قدر آن را دانست و از آن برای مدیریت شایستۀ دماوند بهره برد.
از جمعبندی آن چه که در یک سال گذشته در کارگروه صیانت از دماوند یا در نشست‌های محدودتر، دربارۀ حفاظت از دماوند گفته شده، به نظر من می‌توان راه حل‌های زیر را برداشت و سفارش کرد. توضیح آن که اجرای شماری از این توصیه‌ها با ارادۀ فردی و به دست یک شخص هم ممکن است؛ تعدادی را فدراسیون کوهنوردی و مقام‌های محلی یا منطقه‌ای می‌توانند جامۀ عمل بپوشانند؛ چند تایی را باید تبدیل به مصوبۀ دولت یا شورای عالی محیط زیست یا بدل به قانون کرد و اِعمال آن‌ها را باقدرت پیگیر شد؛ و البته موردهای مختلف ممکن است که در کوتاه‌مدت، میان‌مدت یا درازمدت قابل اجرا باشند.
- رفت و آمد به دماوند باید کمتر شود: کوهنوردان و سازمان‌های کوهنوردی می‌توانند داوطلبانه برنامه‌های دماوند خود را کمتر و فقط هر چند سال یک بار اقدام به صعود دماوند کنند. اندازۀ هر گروه صعود به حدود ده تن محدود شود.
- یک سامانۀ ثبت نام برای صعود دماوند ایجاد شود و با تعیین «ظرفیت بُرد» (carrying capacity) منطقه، در هر هفته به شمار مشخصی اجازۀ صعود داده شود. برای هر شخص یک مبلغ ورودیه (که نباید ناچیز باشد) در نظر گرفته شود و درآمد حاصل از آن صرف نگاهبانی دماوند گردد. نیازی به گفتن نیست که برای گروه‌های خاص مانند کوهنوردان خارجی، تیم‌هایی که برنامۀ شاخص دارند، تیم‌های پاکسازی و ... می‌توان اولویت‌هایی تدوین کرد.
- شمار مجوزهای صادرشده باید فقط به اندازۀ ظرفیت پناهگاه‌های موجود و چند چادرگاه محدود و مشخص باشد.
- فروش آب بطری‌شده، مواد خوراکی و ظرف‌های یکبارمصرف در پناهگاه جنوبی متوقف شود تا هر فرد و گروه کوهنورد فقط به اتکای بار خودش به منطقه بیاید. این کار، تولید پسماند را هم کاهش خواهد داد.
- راه ماشین‌روی جنوب دماوند (جادۀ رینه به گوسفندسرای احسان)، جادۀ چاک‌اسکندر (غرب دماوند)، و راه‌های ناندل به پای یال‌های شمالی، با یک برنامه‌ریزی دو سه ساله بسته شود. بدیهی است که در مورد جلب رضایت دامداران محلی و دارندگان خودروهای مسافربر این مسیرها باید برنامه‌ریزی کرد.
- با یک برنامه‌ریزی چندساله و ایجاد راه معیشت دیگر برای قاطرداران محلی، به تدریج ورود حیوان بارکش به منطقه ممنوع شود.
- از هرگونه توسعۀ راه و ساختمان و پناهگاه و چادرگاه در اطراف دماوند (ارتفاع حدود 2000 متر به بالا) جلوگیری شود، وجاده‌ها و ساختمان‌هایی که خودسرانه ساخته شده اند، تخریب گردند.
- هرگونه برنامۀ جمعیتی (صعودهای تبلیغی و مناسبتی و...)، همچنین مسابقه‌های دوی کوهستان (sky running) در دماوند ممنوع شود.
- دماوند و حریم آن به‌عنوان پارک ملی و میراث ملی - جهانی ثبت و سازمان‌های حفاظت محیط زیست و میراث فرهنگی با همکاری جامعه‌های محلی و جامعۀ کوهنوردی مسئول حراست از آن شوند.
- با اجرای این کارها، دماوند بهتر حفاظت خواهد شد و همزمان، ارزش‌های کوهنوردی این کوه گرانقدر هم بیشتر خواهد شد.
ممکن است در نگاه نخست اجرای این پیشنهادها ناممکن یا سخت به چشم آید، اما با توان بالایی که کوهنوردان مدافع طبیعت دارند، و به شرط پیگیری و مشارکت‌پذیری دستگاه‌های مسئول کوهنوردی و منابع طبیعی و محیط زیست، و مدیران شهرها و روستاهای پای دماوند، و البته با جلب همکاری جامعۀ محلی و سازمان‌های مردم‌نهاد، می‌توان این کارها را به سرانجام رساند.
منبع مطلب